Để giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm môi trường từ các hoạt động khai thác than, những năm gần đây, ngành Than đã nỗ lực đầu tư, quyết tâm đổi mới, gắn phát triển sản xuất với nhiệm vụ bảo vệ môi trường, trong đó nổi bật là triển khai Đề án bảo vệ cấp bách môi trường ngành Than. Đến nay, nhiều “điểm nóng” về môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh than đã từng bước được giải quyết.

 

Hệ thống băng tải than từ kho than Khe Ngát ra cảng Điền Công được đánh giá đồng bộ, hiện đại
Hệ thống băng tải than hiện đại, khép kín từ kho than Khe Ngát ra cảng Điền Công (TP Uông Bí).

Những năm trước, bụi mỏ và tiếng ồn là vấn đề bức xúc nhất của những người dân sống xung quanh các khai trường mỏ. Những khu vực như Vàng Danh (Uông Bí), Quang Hanh, Cẩm Thạch (Cẩm Phả), Hà Khánh (Hạ Long), nhiều nhà dân luôn phải đóng cửa cả ngày để tránh bụi, thậm chí, không ít hộ dân đã phải đầu tư 2 lớp cửa để ngăn bụi bay vào trong nhà.

Trước thực trạng đó, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã tập trung đầu tư các tuyến băng tải để thay thế hoàn toàn việc vận chuyển than ngoài mỏ đến các cảng và nhà máy nhiệt điện trên địa bàn tỉnh. Tính đến hết năm 2020, TKV đã hoàn thành lắp đặt công trình tuyến băng tải than Khe Ngát - cảng Điền Công (Uông Bí) với chiều dài gần 8km, có tổng mức đầu tư hơn 1.291 tỷ đồng, công suất vận chuyển 6 triệu tấn than/năm. Việc đưa tuyến băng tải này vào sử dụng đã giảm được hoạt động thường xuyên của 300 đầu ô tô, hơn 500 toa tàu sắt vận chuyển than hằng tháng. Ngoài giá trị về mặt kinh tế, công trình này còn mang lại hiệu quả lớn trong việc ổn định an sinh xã hội, đảm bảo an toàn giao thông và đặc biệt là giải quyết nạn ô nhiễm môi trường tại TP Uông Bí.

Hệ thống băng tải
Hệ thống vận chuyển than Lép Mỹ-Cảng Km6 chạy qua một số khu dân cư trên địa bàn TP Cẩm Phả.

Cùng với đó, TKV cũng hoàn thành công trình giảm thiểu bụi, ồn, tại cụm cảng của Công ty Than Mông Dương, di dời 2 cụm sàng Cọc Sáu, đầu tư mới 2 hệ thống cấp nước chống bụi bãi thải, 6 công trình cải thiện môi trường cảnh quan kho cảng tập trung và mặt bằng tập trung, 14 công trình đầu tư máy phun sương dập bụi cao áp. Đây đều là những dự án trọng điểm có quy mô và ý nghĩa quan trọng đối với sản xuất và môi trường của TKV. Về phía Tổng Công ty Đông Bắc cũng đã đưa vào sử dụng tuyến băng tải than tại xã Hồng Thái Tây (Đông Triều); cầu vượt qua QL18 ra cảng Km6, cầu vượt QL18 ra cảng Khe Dây (Cẩm Phả).

Tại các địa phương, những giải pháp quản lý, kiểm soát nhằm giảm thiểu bụi và tiếng ồn cũng được triển khai rất quyết liệt, như: Thành lập và duy trì hoạt động của các trạm barie đấu nối với QL18; lắp đặt camera tại trạm chốt, không để các phương tiện vận chuyển than, xít ra QL18; tại mỗi khu vực sản xuất chỉ có một kho than tập trung và một đường vận chuyển chuyên dùng; không cho phép các đơn vị ngành Than vận chuyển, bán than, đá xít cho các tổ chức, cá nhân từ sau 18h ngày hôm trước đến 6h ngày hôm sau; nghiêm túc xử lý các xe vượt quá tải trọng, không phủ kín thùng xe theo quy định.

Sự vào cuộc tích cực của các đơn vị đã ngày càng nâng cao chất lượng và môi trường sinh thái tại các khu vực đông dân cư, đô thị, nhiều nơi đã chấm dứt cảnh người dân phải sống chung với bụi và tiếng ồn.

Xe tưới nước dập bụi chuyên dụng CAT 773E - GF13W
Tháng 6/2020, Công ty CP Than Cao Sơn đưa xe tưới nước dập bụi chuyên dụng lớn nhất Việt Nam vào sử dụng.

Nhằm đảm bảo an toàn cho dân cư và môi trường trong mùa mưa bão, việc đổ thải theo đúng quy chuẩn và xây dựng đê, đập chống trôi lấp đất đá cũng được các đơn vị đẩy nhanh tiến độ thực hiện. 5 năm gần đây, TKV đã xây dựng hoàn thành 6/9 công trình đê, đập chắn ngăn ngừa trôi lấp đất đá tại chân bãi thải, xây dựng và tất cả các tuyến suối thoát nước từ khu vực khai thác mỏ đều đã có đập hố lắng, giảm thiểu đất đá bồi lấp, ngăn ngừa tình trạng ngập lụt tại các khu dân cư.

Cùng với đó, Tổng Công ty Đông Bắc đã thực hiện cải tạo xong các đê số 1, số 4 mỏ Nam Tràng Bạch và hoàn thành đập bãi thải đất đá Dự án cải tạo các hồ chứa nước Đông Triều. TKV và Tổng Công ty Đông Bắc đã thực hiện di dời trên 400 hộ dân tại 9 khu vực có nguy cơ sạt lở, ngập lụt nguy hiểm do ảnh hưởng từ các khu vực khai thác, đổ thải theo Đề án di dân tổng thể của tỉnh Quảng Ninh đảm bảo an toàn dân cư trong mùa mưa bão.

Ông Nguyễn Như Hạnh, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN&MT), cho biết: Mặc dù Đề án bảo vệ môi trường cấp bách ngành Than giai đoạn 2016-2020 đã được các đơn vị triển khai rất tốt. Tuy nhiên, sản xuất than luôn có những tác động không nhỏ tới môi trường, do đó, trong năm 2021, chúng tôi sẽ tiếp tục yêu cầu các đơn vị thực hiện đầy đủ các nội dung trong báo cáo đánh giá tác động môi trường; xây dựng các đề án đóng cửa mỏ, dự án cải tạo, phục hồi liên vùng, liên mỏ và nhanh chóng triển khai thi công đập số 2 chân bãi thải Nam Khe Tam và đập số 9 chân bãi thải Bàng Nâu tại TP Cẩm Phả.